اشتباه برجامی

پایگاه بصیرت / علی محمدی

در آستانه مذاکرات جدید میان ایران و آمریکا، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها، تکرار اشتباهات گذشته درباره شرطی‌سازی اقتصاد به روند گفت‎وگوهای هسته‌ای است. تجربه برجام نشان داد، گره‌زدن مسائل اقتصادی کشور به نتایج مذاکرات، اشتباهی استراتژیک و پرهزینه است. در همین زمینه رهبر فرزانه انقلاب نیز سه‎شنبه گذشته با تأکید هشدار دادند که تکرار اشتباه شرطی‌سازی اقتصاد در برجام نباید رخ دهد.

واقعیت این است که فاصله‌ای جدی میان آغاز گفت‎وگوها و تحقق عملی نتایج آنها وجود دارد؛ در این فاصله، هرگونه خوش‌بینی اغراق‌آمیز و تلطیف کاذب انتظارات سیاسی و معطل گذاشتن کشور به مذاکرات، ممکن است نقش تنفس مصنوعی برای بازار داشته باشد، اما بدون پشتوانه واقعی، به سرعت به ضد خود تبدیل می‌شود. اگر دولت و جریان‌های سیاسی فضای کشور را بیش از حد امیدوارانه جلوه دهند؛ اما خروجی ملموسی از مذاکرات حاصل نشود، با بازگشت انتظارات منفی، بحران‌های شدیدتری در اقتصاد و بازارها شکل خواهد گرفت.

اقتصادی که به سیاست خارجی شرطی شده باشد، به شدت شکننده است. نرخ ارز و دیگر شاخص‌های مالی به مذاکرات وابسته می‌شوند و نوسانات سیاسی می‌توانند کل اقتصاد را دچار فروپاشی کنند. این دقیقاً همان هدفی است که طرف مقابل در مذاکرات دنبال می‌کند: بی‌ثبات‌سازی اقتصاد ایران از طریق شرطی‌سازی آن به مذاکرات. در چنین وضعیتی، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به اقتصاد اعتماد نمی‌کنند و شاهد فرار سرمایه، تورم بالا، رشد منفی و نوسانات شدید خواهیم بود.از سوی دیگر، در فضای شرطی‌شده، تصمیمات اقتصادی به جای تکیه بر تحلیل‌های فنی و کارشناسی، تحت تأثیر فضای سیاسی و رقابت‌های جناحی قرار می‌گیرد. این امر موجب تضعیف نهادهایی، مانند بانک مرکزی و بورس شده و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت را مختل می‌کند.

بنابراین، دولت باید کار اقتصاد را به مذاکرات گره نزند، برنامه‌ریزی‎ها با شرایط تحریم تدوین و عملياتی شوند و مدیریت انتظارات را اولویت قرار دهد. انتشار اخبار خوش‌بینانه بدون پشتوانه، مانند اعلام سرمایه‌گذاری‌های سنگین خارجی، فقط به افزایش انتظارات کاذب و سپس معطل ماندن ظرفیت‎ها می‌انجامد. البته بانک مرکزی نیز باید نقش فعالی در کنترل بازار ارز و مهار شوک‌های روانی داشته باشد.

در نهایت، راه‌حل اساسی برای رهایی از این دور باطل، تقویت استقلال نهادهای اقتصادی، شفاف‌سازی سیاست‌گذاری‌ها و پرهیز از گره‌زدن معیشت مردم به نتیجه مذاکرات است. اقتصاد ایران باید از وابستگی به سیاست خارجی رها شود تا بتواند با ثبات، مسیر توسعه پایدار را طی کند.

منبع: سایت بصیرت